Spekulatif berlebihan 'dalang' kenaikan harga minyak

BERITA HARIAN : 23/08/08

SEHINGGA beberapa minggu lalu, ketika harga minyak terus melonjak, perdebatan hangat tercetus mengenai peranan fundamental ekonomi dan spekulasi, dalam meningkatkan harga minyak global.

Walaupun harga minyak kini menyusut daripada lonjakan tertingginya sebelum ini debat itu tidak seharusnya dilupakan, kerana ia memberi kesan mendalam terhadap polisi kerajaan yang tidak boleh dibiar untuk diabaikan.

Sudah tentu, jika harga tinggi disebabkan fundamental pasaran minyak juga bergerak seperti yang seharusnya berlaku. Tetapi jika ia disebabkan spekulasi, maka spekulator di kalangan pembuat dasar mesti bertindak untuk membendung kegiatan itu kerana perbuatan terbabit menyebabkan kerugian besar kepada ekonomi global.

Apabila bukti dikenal pasti, ia menjurus kepada perbuatan spekulatif sebagai punca utama kenaikan harga minyak.

Ketika ramai peserta di pasaran minyak menuduh kegiatan spekulatif, kebanyakan pakar ekonomi pula mempertahankan bagaimana prestasi pasaran minyak lebih menjurus kepada soal fundamental dan satu daripada alasan itu ialah kenaikan harga minyak disebabkan kelemahan dolar Amerika Syarikat (AS).

Memandangkan harga minyak didagang berdasarkan dolar Amerika, maka kelemahan mata wang itu menjadikan harga minyak lebih murah kepada pengguna di negara lain, sekali gus meningkatkan permintaan global.

Alasan kedua ialah kenaikan harga minyak disebabkan kadar faedah rendah dan jangkaan harga jangka panjang yang tinggi. Itu sepatutnya mengurangkan bekalan dengan menggalak pengeluar untuk menyimpan minyak di bawah tanah dan mengepam kemudian.

Alasan ketiga pula ialah jika kegiatan spekulatif dituduh menjadi punca kenaikan harga, sepatutnya ada peningkatan dalam inventori minyak, kerana spekulator tidak menggunakan minyak, sebaliknya menyimpan dan dijual kemudian. Memandangkan tidak ada peningkatan dalam inventori, maka tidak ada kegiatan spekulatif.

Semua tiga alasan itu, lemah. Harga minyak naik, jauh lebih tinggi daripada kejatuhan dolar Amerika. Ini bermakna, harga minyak naik di negara lain yang sepatutnya menurun, bukan meningkat.

Malah, harga minyak yang tinggi sebenarnya melemahkan dolar Amerika, bukan sebaliknya. Harga minyak yang tinggi meningkatkan kadar inflasi di Amerika Syarikat, memburukkan lagi defisit dagangannya dan meningkatkan kemungkinan kemelesetan dengan bertindak sebagai cukai ke atas perbelanjaan pengguna.

Malah tidak ada sebarang laporan mengenai pemotongan pengeluaran yang luar biasa, seperti diperkatakan. Sebenarnya, peningkatan harga minyak memberikan insentif kepada pengeluar bebas untuk meningkatkan lagi pengeluaran.

Kali terakhir harga sebenar minyak mencecah tahap sekarang ialah pada 1980, yang menunjukkan bahawa menyorok minyak di bawah tanah, boleh menjadi satu perniagaan yang buruk. Pertubuhan Negara Pengeluar Minyak (Opec), juga mempunyai kepentingan yang kuat untuk mengekalkan pengeluaran.

Ia mahu mengekalkan harga rendah untuk memelihara penggunaan minyak dalam ekonomi global dan menghalang pilihan teknologi sebagai alternatif kepada sumber tenaga.

Akhirnya, perbincangan mengenai penyimpanan gagal untuk mengiktiraf perbezaan jenis inventori. Dengan itu, harga spekulatif tinggi yang direkodkan, kemungkinan menyebabkan peniaga pukal melepaskan inventori, tetapi yang dilepaskan itu mungkin dibeli spekulator, yang kini aktif memajak kapasiti simpanan komersial.

Implikasinya ialah spekulator boleh mendorong kenaikan harga dan meningkatkan pegangan inventori mereka, walaupun keseluruhan inventori komersial, tidak banyak berubah.

Lazimnya, sukar untuk membuktikan bahawa perbuatan spekulatif bertanggungjawab menyebabkan harga minyak tinggi, kerana ia lebih cenderung berlaku di sebalik fundamental yang kuat. Bagaimanapun, wujud bukti kukuh menunjukkan kegiatan spekulatif berlebihan di pasaran minyak sekarang.

Satu petanda kuat ialah perubahan tercatat dalam ciri perdagangan minyak, dengan spekulator (iaitu institusi kewangan dan dana lindung nilai) kini merangkumi 70 peratus dagangan, meningkat daripada 37 peratus tujuh tahun lalu.

Mengenai fundamental pasaran, tidak ada perubahan dari segi permintaan dan bekalan yang boleh memperjelaskan lonjakan di luar jangkaan harga minyak. Malah, kelaziman pergerakan harga minyak adalah konsisten dengan spekulatif. Pada Jun, harga minyak naik AS$11 dalam satu hari dan pada Julai, ia jatuh AS$15 dalam tempoh tiga hari. Turun naik ini, tidak sejajar dengan pasaran berdasarkan fundamental.

Di sebalik saiz pasaran minyak, spekulasi boleh mempengaruhi harga kerana tidak anjalnya permintaan dan bekalan. Permintaan bagi minyak agak lambat untuk berubah apatah lagi pengubahsuaian pengeluaran mengambil masa. Ciri ini membuatkan pasaran minyak terdedah kepada spekulasi.

Lihatlah bagaimana situasi sekarang ini meningkatkan inflasi global, menurunkan pendapatan orang miskin, melemahkan dolar, memburukkan defisit dagangan Amerika Syarikat, meragut ketidakstabilan kewangan global dan meningkatkan kemungkinan kemelesetan global. Ini semua memerlukan tindakan polisi dengan segera.

Penulis ialah Ketua Ekonomi di Suruhanjaya Kajian Ekonomi dan Keselamatan AS-China (Projek Syndicate, 2008)